شکستگی سر استخوان ران جزو شکستگی های نادری است که معمولا همراه با دررفتگی مفصل ران ایجاد میشود. این شکستگی را نباید با شکستگی گردن استخوان ران اشتباه گرفت. شکستگی گردن استخوان ران همانطور که از نامش پیدا است در ناحیه گردن استخوان که زیر سر آن قرار دارد ایجاد شده و موجب جدا شدن سر استخوان ران از تنه آن میگردد ولی شکستگی سر استخوان ران درست در ناحیه گردی سر بوده و موجب میشود تا تکه ای از سر استخوان ران از آن جدا شود.
مکانیسم ایجاد شکستگی سر استخوان ران چیست:
شکستگی سر استخوان ران معمولا همراه با دررفتگی مفصل ران ایجاد میشود. شایعترین مکانیسم ایجاد دررفتگی مفصل ران تصادف اتومبیل و عدم استفاده از کمربند ایمنی است. در هنگامی که اتومبیل از جلو به مانعی برخورد کرده و سرعت آن بطور ناگهانی کاهش میابد اگر سرنشین با کمربند محکم به صندلی بسته نشده باشد به سمت جلو حرکت کرده و زانوان او محکم به داشبورد اتومبیل برخورد میکند. این ضربه موجب حرکت شدید استخوان ران به عقب و خارج شدن سر استخوان ران از درون حفره استابولوم میشود.
در غالب اوقات این دررفتگی بدون شکستگی است ولی در مواردی که ران کمی باز باشد سر استخوان ران در هنگام خروج از حفره استابولوم میتواند به لبه حفره برخورد کند. این ضربه میتواند موجب شکسته شدن لبه پشتی حفره استابولوم و یا کنده شدن تکه ای از سر استخوان ران شود.
علائم شکستگی گردن استخوان ران چیست:
بیمار مبتلا به شکستگی گردن استخوان ران معمولا فرد مسنی است که بدنبال زمین خوردن توانایی ایستادن و راه رفتن را از دست داده است. بیمار درد شدیدی را در ناحیه لگن و یا کشاله ران احساس میکند که با فشار موضعی به ناحیه شکستگی یا با حرکت دادن اندام تحتانی بیشتر میشود.
در افراد خیلی ناتوان بخصوص آنهایی که قوای ذهنیشان قدری تحلیل رفته است مهمترین علامت شکستگی ناتوانی در راه رفتن است نه درد.
در سنین بالا نمیتوان حساب زیادی روی درد به عنوان علامت شکستگی باز کرد. به همین علت در فرد مسنی که تا حال راه میرفته و ناگهان توانایی راه رفتن خود را از دست داده است باید قویا به شکستگی گردن استخوان ران شک کرد.
در معاینه دیده میشود که اندام تحتانی طرف مبتلا قدری کوتاه تر شده است. به این صورت که اگر هر دو اندام تحتانی این بیماران را در حالت خوابیده به پشت به هم بچسبانیم میبینیم پاشنه یک پا حدود ۳-۲ سانتیمتر بالاتر از پای دیگر قرار گرفته است. اندام تحتانی مبتلا در این بیماران در حالت استراحت و دراز کشیده به پشت، به سمت بیرون چرخیده است.
عوارض شکستگی تنه ی استخوان ران:
عوارض این شکستگی به دو دسته عوارض زودرس و دیررس تقسیم میشوند . عوارض زودرس مانند خونریزی (که گاهی به 2-1 لیتر نیز میرسد و ممکن است موجب بروز شوک هموراژیک در بیمار شود)، پارگی عروق مجاور، آمبولی. عوارض دیررس مانند جوش نخوردن (نان یونیون)، دیر جوش خوردن، بد جوش خوردن (مال یونیون)، محدودیت حرکتی مفصل زانو.
درمان شکستگی تنه ی استخوان ران :
امروزه تقریبا تمامی شکستگی های ران بالغین با عمل جراحی درمان میشوند. روش کار بدین صورت است که ابتدا شکستگی ران بصورت بسته جااندازی میشود (با استفاده از کشش و مانورهای مخصوصی سعی میشود شکستگی بصورت بسته جااندازی شود. این جااندازی در اطاق عمل انجام شده و پزشک جراح مراحل جااندازی را با استفاده از رادیوگرافی بخصوصی که تصاویر آن مستقیما بر روی مانیتور قابل دیدن است – فلوروسکوپی- کنترل میکند). سپس از راه شکاف های کوچکی که در پوست داده میشود میله داخل استخوانی یا پلاک یا اکسترنال فیکساتور به استخوان متصل شده و آنرا فیکس میکند. به این روش جا اندازی بسته و فیکساسیون داخلی یا خارجی میگویند. در صورتیکه جااندازی بسته امکانپذیر نشود پزشک جراح از جااندازی باز استفاده کرده و سپس با روش های پلاک گذاری یا میله گذاری اینترامدولاری شکستگی را فیکس و بی حرکت میکند.
زمان انجام عمل جراحی شکستگی گردن استخوان ران چه موقع است:
شکستگی گردن استخوان ران چه در افراد جوان و چه در افراد مسن در غالب اوقات نیاز به عمل جراحی دارد.
عمل جراحی جااندازی این شکستگی باید هر چه زودتر انجام شود بطوریکه هر ساعت تاخیر در انجام عمل جراحی احتمال بروز عوارضی مانند نکروز سر استخوان و یا جوش نخوردن را بیشتر میکند. ترجیح داده میشود این عمل جراحی در 12-6 ساعت اول بعد از شکستگی انجام شود.
نکته مهم دیگر اینست که بسیاری از افراد مسنی که دچار شکستگی گردن استخوان ران میشوند به علت کهولت سن و یا داشتن بیماری های دیگر مانند فشار خون و یا بیماری قلبی یا دیابت، ریسک جراحی بالایی دارند.
در بسیاری از این موارد ممکن است به علت ترس از خطر جراحی، بیمار یا همراهان وی در تصمیم برای عمل جراحی مردد باشند. این را باید دانست که عمل نکردن این بیماران میتواند در بسیاری از آنها موجب بروز عوارضی مانند زخم بستر، عفونت ادراری و ریوی و لخته شدن خون در اندام تحتانی شود که میتواند باعث مرگ آنها شود.
عدم جراحی این شکستگی معمولا موجب میشود بیمار تا آخر عمر توانایی راه رفتن را از دست بدهد.
از طرف دیگر افراد مسن با حتی چند روز استراحت در بستر و راه نرفتن ممکن است توانایی راه رفتن خود را برای همیشه از دست بدهند. علت آن ضعیف شدن سریع عضلات لگن بعد از مدت کوتاهی راه نرفتن است.
بنابراین در این بیماران توصیه کلی اینست که به محض تشخیص شکستگی گردن استخوان ران و در اولین فرصت، اقدامات طبی برای کنترل عوامل خطرساز مانند فشار خون یا دیابت انجام شده و بیمار در 48-24 ساعت اول تحت عمل جراحی فرار گیرد. مگر اینکه وضعیت بیماری های داخلی بیمار آنقدر خطیر باشد که امید چندانی به زنده ماندن وی بعد از جراحی نباشد.
متاسفانه در بیماران مسنی که دچار شکستگی گردن استخوان ران میشوند احتمال مرگ و میر در یک سال اول بعد از شکستگی چه با عمل و چه بدون عمل زیاد است.
از طرف دیگر مخارج درمان این بیماران در بیمارستان و هزینه نگهداری از این بیماران بعد از شکستگی سالانه فشارهای سنگینی را بر اقتصاد جامعه و خانواده ها وارد میکند.
بسیاری از این بیماران حتی پس از جوش خوردن شکستگی ممکن است نتوانند کارآیی قبلی را در زندگی داشته باشند و خیلی از آنها مدتی بعد از شکستگی به خانه های سالمندان سپرده میشوند.
با توجه به نکات ذکر شده امروزه تاکید زیادی بر پیشگیری از ایجاد شکستگی های گردن استخوان ران میشود که مهمترین راه آن پیشگیری از وقوع پوکی استخوان است.
مزایای استفاده از پروتز سرفمور عبارتند از:
- استفاده از پروتز به بیمار اجازه میدهد که بلافاصله بعد از عمل جراحی روی اندامش بایستد و بتواند فعالیت‌های خویش را از سر گیرد.
- استفاده از پروتز شانس به وجود آوردن عوارضی مثل نکروز سر و نان‌یونیون را از بین می‌برد.
معایب استفاده از پروتزسر فمور:
- احتمال عفونت بعد از عمل جراحی
- شکستگی پروتز یاشل شدن در اثر استرس مکرر
- عوارض جراحی گذاشتن پروتز خیلی وسیعتر و با خونریزی بیشتر از عمل جراحی فیکساسیون شکستگی است.
- بهترین نتایجی که از گذاشتن پروتز به دست می آید قابل مقایسه با بهترین نتایج فیکساسیون داخلی شکستگی نیست.
جوش نخوردن شکستگی:
جوش نخوردن شکستگی لگن در ناحیه گردن استخوان ران در حدود ۲۰ درصد موارد دیده میشود. احتمال جوش نخوردن در شکستگی های جابجا شده، شکستگی هایی که دیر درمان شده اند و شکستگی هایی که خوب جااندازی نشده اند بیشتر است. در صورت بروز این عارضه درمان بسته به سن بیمار است.
جوش نخوردن شکستگی گردن استخوان ران نیاز به درمان دارد. در صورت جوش نخوردن شکستگی اگر بیمار جوان باشد، پزشک معالج ابتدا با انجام تصویربرداری های لازم مشخص میکند که آیا سر استخوان ران زنده است یا دچار نکروز شده.
در صورت زنده بودن سر استخوان ران، درمان معمولا بصورت انجام والگوس استئوتومی Valgus osteotomy است. در این نوع جراحی، پزشک معالج ابتدا با انجام یک عمل جراحی استخوان ران را در زیر تروکانتر کوچک بصورت کنترل شده ای میشکند و سپس زاویه قرار گرفتن سر و ناحیه تروکانتریک را تغییر داده و استخوان ها را در وضعیت جدید به یکدیگر متصل میکند.
این تغییر زاویه موجب تغییر بیومکانیک مفصل ران میشود و نیروهای وارده به محل شکستگی را به نحوی تغییر میدهد که موجب تحریک جوش خوردن شکستگی میگردد.
در صورتیکه تصویر برداری های ناحیه لگن نشان دهند که سر استخوان ران دچار نکروز شده است و یا اینکه خیر، سر استخوان سیاه نشده ولی سن بیمار بالا است، در این موارد درمان بصورت انجام عمل جراحی تعویض مفصل ران است.
جابجا شدن پیچ و پلاک:
گاهی اوقات پیچ و پلاکی که برای بیحرکت کردن قطعات شکسته شده استفاده شده اند در داخل استخوان جابجا میشوند. حتی گاهی اوقات پیچ ها شکسته میشوند. این جابجایی ها و شکستگی های پیچ ها معمولا به علت و بدنبال جوش نخوردن شکستگی ایجاد میشود. درمان این عارضه در صورتیکه همراه با جوش نخوردگی محل شکستگی باشد عمل جراحی است.
محصولات پیشنهادی
منابع (سایتهای) :