زخمهای دیابتی
دیابت با چند مکانیسم موجب ایجاد زخم پای دیابتی می شود، معمولا علت اصلی ایجاد زخم فقدان حس درد در زمینه نوروپاتی است، همچنین به دلیل مشکلات قند خون بالا در افراد دیابتی سطح پوست پا با خشکی و شکنندگی همراه است و به همین دلیل استعداد ترک برداشتن پوست افزایش می یابد، از طرف دیگر به دلیل اختلال سیستم ایمنی بدن ساز و کار مقابله با میکروب ها در افراد دیابتی اختلال دارد و زخم این افراد در معرض عفونی شدن قرار دارد و به دلیل درگیری عروق خون رسانی به بافت های آسیب دیده مختل شده و همین امر ترمیم بافت را با اختلال مواجهه خواهد ساخت.
به طور کلی همه افراد دارای دیابت می توانند دچار زخم و درد پا شوند اما مراقبت کردن از پاها می تواند به جلوگیری از بروز آنها کمک کند؛ درمان زخم پای دیابتی و درد ناشی از آن بسته به نوع زخم متفاوت است، بنابراین تشخیص صحیح و درمان زخم پای دیابتی فقط توسط پزشک امکان پذیر است.
آشنایی بیشتر با زخم های دیابتی
اصول درمان و مراقبت از زخم های دیابتی
- دبریدمان مناسب
- پانسمان مناسب
- شستشوی مناسب
- آنتی بیوتیک (در صورت نیاز)
- حذف و کاهش فشار (off loading)
اصول مراقبت و درمان زخمهای دیابتی
آموزش اصول درمان و مراقبت از زخم های دیابتی به بیماران دیابتی مهم ترین عامل در پیشگیری و درمان زخم پای دیابتی است.
توصیه هایی که به بیمار دیابتی داده می شود به شرح زیر خلاصه می شود
- صاف کوتاه کردن ناخن ها
- سعی کنید برهنه راه نروید تا از صدمات ناشی از آسیب دیدگی توسط جسم خارجی جلوگیری شود.
- بررسی قرمزی ، تورم ، بریدگی و کالوس پاها و بین انگشتان پا به صورت روزانه (استفاده از آینه برای دیدن کف پا در صورت لزوم)
- پاها هر روز با آب ولرم شستشو داده شود سپس آنها را کاملاً خشک کنید، دمای آب را کنترل کنید تا از سوختگی جلوگیری شود خصوصاً بین انگشتان.
تمام افراد دیابتی باید سالیانه از نظر تشخیص گروه پرخطر معاینه شوند
این معاینه شامل :
- بیمارانی که نوروپاتی دارند، در هر ویزیت پای آنها مشاهده و بررسی شود.
- در افراد کم خطر بررسی وضعیت نورولوژیک با استفاده از آزمون مونوفیلامان است.
- بررسی حس محافظتی، ساختمان پا بیومکانیک آن، وضعیت عروقی و پوست پا میباشد.
- بیماران دیابتی و پرخطر از نظر زخم باید با توجه به عوامل خطر و درمان آن آموزش داده شوند.
- بیمارانی که یک یا چند عامل خطر دارند، از نظر پیدایش سایر عوامل خطر مکرراً بررسی شوند.
- بیماریابی اولیه برای عروق محیطی شامل پرسیدن شرح حال لنگیدن و بررسی نبضهای پا است و نیز چون بسیاری از بیماران مبتلا به عروق محیطی بدون علامت هستند.
گرید بندی یا درجه بندی زخم پای دیابتی
گرید بندی زخم پای دیابتی بر اساس واگنر کلاس
گرید 0 : پوست کاملا سالم و هیچگونه آسیبی دیده نمیشود
گرید 1 : زخم سطحی که ممکن است به بافت زیر جلد انتشار یابد
گرید 2 : زخمی نسبتا عمیق که ممکن است سبب از بین رفتن بافت های زیر جلد و نمایان شدن تاندون و استخوان شود
گرید 3 : زخم عمقی با درگیری تاندون و بافت های نرم و با یا بدون درگیری استخوان (درگیری استخوان قطعی نیست)
گرید 4 : گانگرن انگشتان و یا قسمت های انتهایی انگشتان
گرید 5 : گانگرن کل پا یا قسمت های میانی
گرید بندی زخم چای دیابتی بر اساس دانشگاه تگزاس آمریکا
گرید 0 :
- پیش از ایجاد زخم و بدون درگیری پوستی یا هرگونه ترک پوستی بدون و ایسکمی و عفونت
- همراه با عفونت
- همراه با ایسکمی
- همراه با ایسکمی و عفونت
گرید 1 :
- زخم سطحی بدون درگیری بافت های زیرین بدون و ایسکمی و عفونت
- همراه با عفونت
- همراه با ایسکمی
- همراه با ایسکمی و عفونت
گرید 2 :
- زخم عمقی با نفوذ به تاندون یا کپسول بدون و ایسکمی و عفونت
- همراه با عفونت
- همراه با ایسکمی
- همراه با ایسکمی و عفونت
گرید 3 :
- زخم بسیار عمیق با گسترش به استخوان و مفاصل بدون و ایسکمی و عفونت
- همراه با عفونت
- همراه با ایسکمی
- همراه با ایسکمی و عفونت
ویژگی های پای سالم دیابتی
- بیمار سابقه زخم یا قطع عضو ندارد
- بیمار مونوفیلامان را به خوبی حس میکند.
- دفورمیتی در انگشتان یا شکل پا دیده نمیشود.
- زخم, ترک پوستی یا سوختگی روی پا وجود ندارد.
مراقبت از پای سالم دیابتی
برای مراقبت از پای سالم بیماری که دچار بیمارانی که دچار دیابت هستند باید به مسائل زیادی توجه کرد که چند نمونه از آنها در قسمت توصیه به بیماران دیابتی در بالا ذکر شد.
ویژگی های پای ناسالم دیابتی
- عدم حس مونوفیلامان وجود دارد
- انگشت ها یا شکل پا دفورمیتی هستند
- بیمار سابقه زخم قبلی یا قطع عضو دارد
- ناخنها شکل اصلی خود را از دست داده اند
- علایم ناشی از فشار به پا (اریتم) وجود دارد
- بیماری عروق محیطی (کاهش یا نبودن نبض) وجود دارد
- بیمار دچار زخم,ترک روی پوست یا سوختگی روی پا می باشد
مراقبت از پای ناسالم دیابتی
- وضعیت بیمار دائما را برای پزشک, پرستار یا درمانگر شرح داده شود
- بیمار از کفش (آفلودینگ) و جوراب مناسب برای کاهش فشار استفاده کند
- بررسی و مراقبت از قسمت های سالم برای جلوگیری از پیشروی زخم و آسیب دیدگی مجدد
- بررسی و مراقبت از قسمت های آسیب دیده پا برای جلوگیری از ایجاد زخم مزمن و مقاوم به درمان