سزارین (Cesarean section)

زایمان سزارین یک جایگزین برای افرادی است که بدلیل بیماری و یا مشکلات بارداری نمی توانند زایمان طبیعی انجام دهند. یکی از دلایل افزایش تعداد زایمان‌های سزارین در سال‌های اخیر می‌تواند تاخیر بانوان برای باردار شدن باشد و افزایش سن مادران باشد که گاهی منجر به ضرورت لقاح مصنوعی، بارداری‌های پر خطر و مداخلات پزشکی طی روند زایمان و تولد نوزاد می‌ شود. امروزه زایمان سزارین به متداول‌ ترین روش زایمان مبدل گردیده است. زیرا برخی افراد آن را روشی برای دور زدن زایمان طبیعی در نظر می گیرند. در واقع زمانی‌ که طی بارداری یا زایمان، پیچیدگی به وجود بیاید، این روش می‌تواند زندگی‌ بخش باشد و نه برای کنار گذاشتن زایمان طبیعی. در حالی‌ که بسیاری معتقدند، زایمان سزارین فوایدی نیز دارد، ولی ما به گفتن این جمله اکتفا می کنیم که « احتمالا دگرگونی های اجتماعی و فرهنگیِ چند دهه اخیر بر چگونگی روش زایمان‌های امروزی نیز تاثیر گذاشته است.

در زایمان سزارین روی شکم را برش می دهند تا نوزاد را متولد کنند. این برش درست بالای استخوان شرم‌ گاهی، داخل سه لایه از ماهیچه های رحمی بین رحم و دهانه رحم ایجاد می شود.

این بریدگی را «برش بیکینی» می‌ نامند. البته زمانی‌ که زایمان اورژانسی است، احتمال برش میانی یا برش کلاسیک نیز وجود دارد.
اندازۀ برش سزارین کوچک و در حدود ۱۰ تا ۱۵ سانتی‌متر و به شکل خطی افقی خواهد بود که در قسمت پایین شکم شما ایجاد می‌شود. 

در زندگی مدرن امروزی و با وجود پیشرفت‌های بسیار در علوم پزشکی (درمانی و تشخیصی) هنوز هم احتمال بروز پیچیدگی‌هایی در زمان زایمان وجود دارد و هر پزشکی خواستار سلامت مادر و نوزاد است.

قبل از  زایمان سزارین، در حین سزارین : 

اگر سزارین انتخابی نیست از پزشک خود بخواهید دلیل سزارین را برایتان کاملاً شرح دهد و برای این‌که زایمان ایده عالی داشته باشد، در برنامه زایمان خود خواسته‌های زیر را نیز بگنجانید و به نکات مهم توجه کنید: 

• بی حسی موضعی یا اپیدورال ایمن‌تر ازبیهوشی عمومی است. 
• درصورت مجاز بودن (در بیمارستان) و اگر مایلید، موسیقی دلخواه خود را در اتاق زایمان پخش کنید. 
• نوزادتان باید فورا برای تماس پوست با پوست مراقبت کانگوریی( به شما داده شود و درصورت نیاز شیردهی اجرا گردد.)
• نوزادتان باید تمامی مدت در کنار شما باشد، مگر مشکل پزشکی برای شما یا فرزندتان وجود داشته باشد.
• در صورت بروز مشکلی برای نوزاد باید به سرعت متخصص اطفال حاضر شود تا اندازه‌ گیری، وزن‌ کشی و مراقبت او به تعویق نیافتد. 

ضرورت انجام سزارین:

در صورت داشتن یک بارداری معمولی و کم‌خطر به احتمال زیاد زایمان شما به روش طبیعی امکان‌پذیر است. اما در برخی موارد برای حفظ سلامت و ایمنی مادر و نوزاد انجام سزارین ضروری است. بنابراین اگر قصد دارید به روش طبیعی زایمان کنید، بهتر است با در نظر گرفتن این موضوع که شاید برخلاف انتظارتان مجبور به زایمان با روش سزارین شوید، دربارۀ این روش نیز به قدر کافی مطالعه داشته باشید. سزارین ممکن است طبق برنامۀ قبلی یا به دلیل بروز مشکلات غیرقابل پیش‌بینی انجام شود. در اغلب موارد، مشکلاتی که هنگام زایمان طبیعی پیش می‌آید، پزشک را ناچار به انجام سزارین می‌کند. مشکلات غیرقابل پیش‌بینی که ممکن است به خاطر آن سزارین شوید شامل موارد زیر است:

• روند زایمان کند، متوقف یا دشوار شده باشد.
• جنین در شرایط زجر جنین باشد و ضربان قلب او دچار اختلال شود.
• مشکلات جدی در بند ناف یا جفت وجود داشته باشد.
• جنین بزرگ جثه یا ماکروزوم باشد.

قبل از زایمان اگر پزشک از وجود مشکلی مطلع باشد، ممکن است تاریخی را برای انجام سزارین تعیین کند. عللی که ممکن است باعث سزارین پیش‌بینی‌شده شود به شرح زیر است:

• نچرخیدن مناسب و قرار نگرفتن سر جنین به سمت کانال زایمان
• وجود بیماری‌های مزمن قلبی و خطرساز در فشار زایمان طبیعی
• وجود عفونت قابل انتقال به جنین مانند تبخال تناسلی
• بارداری چندقلویی و احتمالاً در زایمان قل دوم
• وجود سزارین قبلی و غیرممکن بودن زایمان طبیعی

در برخی موارد، فردی که قبلاً با انجام سزارین زایمان کرده، ممکن است بتواند نوزاد بعدی را با زایمان طبیعی به دنیا آورد. از پزشک خود دربارۀ زایمان به روش طبیعی بعد از سزارین قبلی سؤال کنید.

چگونگی انجام عمل سزارین:

قبل از سزارین، یک رگ‌گیری از طریق آنژیوکت در یکی از رگ‌ها انجام می‌شود تا از طریق آن، مایعات و در صورت لزوم دارو به مادر داده شود. سپس به روش بی‌حسی نخاعی اسپاینال؛ Spinal، بی‌حسی اپیدورال؛ Epidural یا هر دو، شکم را بی‌حس می‌کنند. بیهوشی عمومی که به سرعت باعث به خواب رفتن مادر می‏‌شود، فقط در موارد اورژانسی انجام می‌گیرد. در اغلب موارد هنگام عمل سزارین به دلیل استفاده از بی‌حسی ناحیه‌ای، مادر می‌تواند هشیار باشد و پس از تولد نوزاد، او را در آغوش بگیرد.

پس از بی‌حس شدن مادر، پزشک یک برشی عرضی در بالای اندام تناسلی ایجاد می‌کند که البته گاهی این برش عمودی و از ناف تا بالای اندام تناسلی است. پزشک بعد از انجام برش، نوزاد را از رحم خارج می‌کند. پس از خارج کردن نوزاد، پزشک جفت را نیز از رحم خارج می‌کند و در نهایت، محل برش جراحی را بخیه می‌زند. با توجه به احتمال برگشت مواد موجود در دستگاه گوارشی شما از مری به مجاری تنفسی هنگام عمل، حداقل هشت ساعت ناشتا بودن قبل از انجام عمل سزارین برنامه‌ریزی‌شده ضروری است.

آمار عمل سزارین در دنیا:

آمار سزارین در جهان در یک بازه زمانی پانزده ساله تقریباً دو برابر شده و به 21 درصد رسیده است .بر اساس این گزارش ایران در فهرست پانزده کشوری قرار دارد که این رقم حتی از 40 درصد نیز فراتر رفته است ..

ر اساس این مطالعه که نتایج آن جمعه منتشر شد، از سال 2000 تا 2015، انجام عمل سزارین از 12 درصد به 21 درصد در سراسر جهان افزایش یافته است تا آنجا که در پانزده کشور این رقم از 40 درصد نیز فراتر رفته است. این امر موجب شد پزشکان متخصص زنان موضوع “شیوع سزارین” را مطرح کنند و در این باره هشدار دهند.
در این مطالعه که بر اساس آمار سازمان جهانی بهداشت و یونیسف صورت گرفته، نسبت سزارین هایی که بنا بر دلایل پزشکی ضرورت دارد، 10 تا 15 درصد برآورد شده است؛ اما آمار 60 درصد از 169 کشوری که در این مطالعه مورد بررسی قرار گرفته اند، فراتر از این رقم است و این در حالی است که تنها در یک چهارم از این کشورها آمار سزارینی که به دلایل پزشکی صورت می گیرد، پایین تر از رقم اعلام شده است. این موضوع زندگی مادر و فرزند را به خطر می اندازد.
پانزده کشور از جمله جمهوری دومینیکن، برزیل، مصر، ترکیه‌،‌ ونزوئلا، شیلی، کلمبیا و ایران، کشورهایی هستند که در آن شمار زایمان هایی که به روش سزارین انجام می شود، بیش از 40 درصد است .

ریسکها(خطرهای) سزارین برای مادر باردار:

عوارض جراحی و بیهوشی در سزارین برای مادر وجود دارد که برخی از خطرهای عمده ای که رستمزاد می تواند داشته باشد, موارد زیر هستند:

• عفونت های رحمی که متاسفانه شایع هم هست با علامتهایی مانند تب, درد شکم, خونریزی و ترشحات غیرطبیعی و زیاد واژن,عفونت, درد و ترشح از محل بخیه. 
• خونریزی شدید که در برخی موارد نیاز به تزریق خون پیدا می شود و در برخی موارد دیگر نیاز به جراحی دوباره پیش می اید,  زیاد شایع نیست.
• (ترومبوز وریدی) ایجاد لخته خونی در پا که می تواند با درد و ورم همراه باشد. اگر این لخته بسمت ریه حرکت کند خطرناک خواهد بود(آمبولی ریه) می دهد. (مورد نادری است)
• از دیگر عوارض سزارین, آسیب به مثانه و مجاری کلیه است که با وجود اینکه نادر است اما جدی ست و ممکن است نیاز به جراحی پیدا کند!

ریسکها(خطرهای) سزارین برای نوزاد:

سزارین گاهی می تواند مشکلات زیر را در نوزاد ایجاد نماید:

• بریده شدن پوست نوزاد در هنگام بریده شدن رحم که معمولا اتفاقی پیش میاید و سطحی ست و بزودی ترمیم می شود. 
• مشکلات تنفسی یکی از مشکلات سایع در نوزادانی ست که زیر 39 هفته با روش سزارین بدنیا می ایند. در این موارد نوزاد باید چند روزی با دقت در بیمارستان زیر نظر باشد.

نکته: نوزادانی که با روش سزارین بدنیا میایند از نظر هورمونی, فیزیک  و باکتری های موجود در بدن  بصورت کلی ضعیف تر از نوزادانی هستند که با روش طبیعی بدنیا می ایند و در معرض خطر هایی مانند بهم ریختگی در ساختار  دفاع ایمنی بدن، تغییر در باکتری های روده ای, …. هستند.

ریسکها(خطرهای) سزارین برای بارداری بعدی:

کسانی که سزارین انجام می دهند بطورر معمول نباید در بارداری های بعدی شان مشکلی داشته باشند.  بیشتر خانم هایی که یکبار سزارین کرده اند می توانند زایمان بعدی شان را بصورت واژینال(طبیعی) انجام بدهند اما گاهی ناچار می شوند دوباره با روش سزارین جراحی شوند!

سزارین می تواند برخی مشکلات را در بارداری های بعدی افزایش بدهد. این مشکلات شامل موارد زیر هستند:

• باز شدن بخیه های روی رحم
• یکی از ناخوشایندترین عوارض که می تواند دشواری های جراحی و عوارض نوزادی را پیش بیاورد چسبندگی جفت به دیواره رحمی است که کمترین عارضه اش دشوار کردن خروج جفت پس از زایمان است. 
• مرده زایی یکی دیگر از عوارض ناخوشایند سزارین است.

روشهای مراقبتی از زخم سزارین:

به صورت معمول محل زخم عمل سزارین با پانسمانهای جاذب ضد آب هر 48ساعت یک بار ,پانسمان شود ولی در صورتی که زخم بیمار دچار ترشح زیاد باشد از روش های مختلف درمانی جهت تسریع در روند ترمیم زخم استفاده می شود. همچنین پس از درمان برای از بین بردن اسکار (جای زخم) از محصولات مختلف که در زیر به معرفی بعضی از آنها می پردازیم استفاده می شود: