در بسته شدن اولیه زخم، بخیهها استاندارد مراقبت هستند. دو نوع بخیه وجود دارد، قابل جذب و غیر قابل جذب، بخیههای غیر قابل جذب ترجیح داده میشوند زیرا استحکام کششی بالایی دارند و مواد شیمیایی بدن آنها را در طول فرآیند طبیعی بهبودی حل نمیکند. بخیههای غیر قابل جذب عمدتاً برای بستن زخمهای سطحی استفاده میشوند. در حالی که بخیههای قابل جذب را میتوان در یک لایه بسته شدن دوگانه برای زخمهای عمیقتر قرار داد. با انجام این کار، بخیههای قابل جذب به کاهش کشش و تقریب بهتر لبههای زخم کمک میکنند. این امر خطر دیس هسینس زخم و نتیجه زیبایی شناختی بهتر را کاهش میدهد. بخیههای مصنوعی تمایل به داشتن مشکلی به نام “حافظه” دارند. یعنی تمایل به حفظ شکل بستهبندی خود دارند. انتخاب چسب بخیه بستگی به نوع زخم، عمق، درجه کشش و نتایج زیبایی مورد نظر دارد. در این مقاله، به بررسی انواع چسب های بخیه، مکانیسم عملکرد و کاربردهای آنها در درمان زخمهای سطحی میپردازیم.
آشنایی با چسب بخیه و مزایای آنها
چسبهای بخیه موادی هستند که با ایجاد پیوند بین لبههای زخم، فرآیند ترمیم را تسهیل میکنند. این چسبها نسبت به بخیههای سنتی مزایای زیر را دارند:
- عدم نیاز به بیحسی موضعی
- کاهش خطر عفونت
- کاهش جای زخم و اسکار
- افزایش زیبایی محل ترمیم
- کاهش تحریک پوست
- کاربری آسان
انواع چسب های بخیه و کاربردهای آنها
۱. چسبهای سیانوآکریلاتی
این چسبها با ایجاد یک لایه پلیمری سخت روی زخم، لبهها را به هم میچسبانند. معروفترین نمونه آن Dermabond است.
کاربرد
- زخمهای سطحی پوست (بریدگیهای کوچک، خراشها).
- زخمهای خطی و تمیز در نواحی کمتحرک مانند پیشانی.
مزایا
- مقاومت بالا در برابر رطوبت.
- عدم نیاز به پانسمان اضافی.
۲. چسبهای فیبرینی
از ترکیب فیبرینوژن و ترومبین ساخته میشوند و شباهت زیادی به فرآیند طبیعی لخته شدن خون دارند.
کاربرد
- زخمهای خونریزیدهنده سطحی (مثلاً پس از بیوپسی پوست).
- زخمهای مخاطی (مانند دهان یا بینی).
مزایا
- سازگاری بالا با بافتهای بدن.
- قابلیت استفاده در زخمهای مرطوب.
۳. چسبهای هیدروژلی
با حفظ رطوبت محیط زخم، بهبودی را تسریع میکنند.
کاربرد
- زخمهای سطحی با ترشح متوسط (مانند سوختگیهای درجه یک).
- مناطق نیازمند انعطاف (مانند انگشتان دست).
مزایا
- کاهش درد ناشی از خشکی زخم.
- قابلیت ترمیم پوست بدون ایجاد فشار مکانیکی.
۴. چسبهای پلی اتیلن گلیکولی
با ایجاد پیوندهای کووالانسی با پروتئینهای پوست، چسبندگی قوی ایجاد میکنند.
کاربرد
- زخمهای جراحی کوچک (مثلاً پس از لاپاراسکوپی).
- مناطق پرتحرک مانند آرنج یا زانو.
مزایا
- انعطافپذیری بالا.
- عدم ایجاد حساسیت.
5. چسب بخیه مایع (چسب پوستی پزشکی)
بر پایه سیانواکریلات (Cyanoacrylate)
کاربرد
زخمهای ناشی از جراحیهای کوچک، بریدگیهای سطحی و پارگیهای کوچک پوست
مزایا
- مقاوم در برابر رطوبت
- خشک شدن سریع
- ایجاد یک لایه محافظ روی زخم
- خودبهخود پوستهپوسته و جدا میشود
6. نوار چسب بخیه (Steristrips یا نوارهای چسبی مخصوص)
الیاف پارچهای یا نایلونی همراه با چسب پزشکی
کاربرد
- بریدگیهای بلند و سطحی، جایگزینی بخیه در مناطق حساس
- مناسب برای زخمهایی با لبههای نزدیک به هم
مزایا
- کاهش احتمال ایجاد جای زخم
- قابلیت ترکیب با بخیههای معمولی برای افزایش استحکام
7. چسب کیتو استریپ
چسب بخیه یا کیتو استریپ نوعی چسب پزشکی بهصورت نوارهای باریک با لبههای گرد است.
کاربرد
برای بستن زخمهای سطحی بدون نیاز به بخیه زدن
مزایا
- کاهش احتمال اسکار
- کاهش خطر عفونت
- مقاوم در برابر آب
عوامل موثر در انتخاب چسب بخیه مناسب
برای انتخاب بهترین نوع چسب بخیه برای زخمهای سطحی، این عوامل را در نظر بگیرید:
- عمق و محل زخم: چسبهای سیانوآکریلات برای زخمهای سطحی و خطی ایدهآل هستند.
- میزان رطوبت محیط: در مناطق مرطوب (مانند دهان)، چسبهای فیبرینی بهتر عمل میکنند.
- نیاز به انعطافپذیری: برای مفاصل، چسبهای PEG یا هیدروژلی مناسبترند.
- حساسیت پوستی: چسبهای هیدروژلی یا PEG برای پوستهای حساس گزینه بهتری هستند.
کدام نوع چسب بخیه برای زخمهای سطحی مناسبتر است؟
اگر زخم شما کوچک و سطحی است، چسب بخیه مایع گزینه مناسبی است، زیرا سریع خشک میشود و نیاز به تعویض ندارد. اما اگر زخم شما کمی بزرگ تر و سطحی است، نوار چسب بخیه بهترین انتخاب خواهد بود، زیرا به خوبی زخم را می بندد و جای زخم را کاهش میدهد. همچنین بر اساس ویژگیهای ذکرشده، چسبهای سیانوآکریلاتی به عنوان گزینه اول برای زخمهای سطحی توصیه میشوند، زیرا:
- به سرعت خشک میشوند.
- نیازی به مراقبت پیچیده ندارند.
- در برابر آب مقاوم هستند.
زمان جوش خوردن بخیه چقدر است؟
مدت زمان جوش خوردن بخیه به عوامل متعددی مانند محل زخم، نوع زخم، عمق زخم و نوع بخیه بستگی دارد. به طور کلی، پوست سطحی (اپیدرم) ظرف ۵ تا ۷ روز شروع به ترمیم میکند و در مناطق پرخون مانند صورت، بهبودی سریعتر (۳ تا ۵ روز) اتفاق میافتد. در حالی که زخمهای عمیقتر یا در مناطقی با تحرک بالا (مانند مفاصل یا کمر) ممکن است تا ۱۴ روز یا بیشتر زمان نیاز داشته باشند. بخیههای غیرجذبی معمولاً پس از این دوره کشیده میشوند، اما زمان جوش خوردن بخیه های جذبی به تدریج در طول هفتهها یا ماهها جذب بدن میگردند. با این حال، ترمیم کامل لایههای زیرین پوست و بازگشت استحکام بافت ممکن است تا ۶ ماه طول بکشد.
نتیجهگیری
انتخاب نوع مناسب چسب بخیه برای درمان زخمها بستگی به نوع زخم و شرایط محیطی دارد. برای زخمهای سطحی، چسب بخیه و چسب زخم پارچهای گزینههای خوبی هستند، اما در شرایطی که زخم در معرض آب قرار میگیرد، چسب زخم نایلونی یا پانسمانهای مرطوب پیشنهاد میشوند. همچنین، برای زخمهای حاد و مزمن، پانسمانهای هیدروژل یا پانسمانهای مرطوب میتوانند بهترین گزینه باشند.