ضدعفونیکنندهها محلولهای شیمیایی هستند که به صورت موضعی روی پوست یا زخمها استفاده میشوند تا رشد باکتریها، ویروسها یا قارچهای مضر را کاهش دهند.
برای درمان زخم باز و تسریع بهبود آن بدون عفونت، ابتدا باید خونریزی را کنترل کرد و سپس با دقت و حوصله تمام خردهها و بافتهای مرده را با ضد عفونی کننده ها شستشو داد. هدف این است که زخم کاملاً از هرگونه بافت نکروزه جدا و پاک شود، بیآنکه به بافتهای سالم آسیبی برسد. این مهمترین بخش درمان است. مهمترین اقدام تکمیلی، دبردمان یا برداشتن بافتهای مرده و آلودهای است که آزاد نیستند و نمیتوان آنها را شستشو داد. باید توجه داشت که ضدعفونیکنندهها برای ضدعفونی پوست مفیدند، اما در درمان خود زخم به ندرت لازم میشوند و استفاده بیرویه از آنها میتواند به فرآیندهای طبیعی ترمیم آسیب برساند. با این حال، در زخمهای آلوده به خاک یا زخمهایی که احتمال وجود باکتریهای بیهوازی در آنها هست، استفاده از ضدعفونیکننده میتواند ایمنی بیشتری ایجاد کند.
چرا ضد عفونی کردن زخم های باز ضروری است؟
هر نوع زخم باز، مانند بریدگی، خراش یا سوختگی، در معرض میکروبها و آلودگیهای محیطی قرار دارد. ورود باکتریها به زخم میتواند باعث ایجاد عفونت، التهاب، و حتی مشکلاتی جدی مانند عفونتهای سیستمیک شود. برخی از علائم عفونت زخم عبارتند از:
- قرمزی و تورم اطراف زخم
- درد و حساسیت شدید
- خروج ترشحات چرکی
- افزایش دمای بدن (تب)
بهترین ضد عفونیکننده های زخم باز
۱. محلول آب و صابون ملایم
این محلول که از ترکیب آب و صابون ملایم تهیه میشود، یک گزینه عالی برای شستشوی اولیه زخمها به شمار میرود. استفاده از این محلول به زدودن آلودگیهای سطحی و آمادهسازی زخم برای مراحل بعدی کمک میکند.
۲. محلول بتادین (پوویدون آیداین)
بتادین به عنوان یک ضدعفونیکننده پرکاربرد برای زخمهای باز شناخته میشود. این ماده دارای خواص ضدباکتریایی و ضدویروسی است و میتواند به جلوگیری از عفونت زخم کمک کند. با این حال، باید توجه داشت که مصرف بیش از حد بتادین میتواند روند بهبود زخم را مختل کند، بنابراین استفاده از آن باید با دقت و در مقدار مناسب باشد.
۳. محلول کلرهگزیدین
کلرهگزیدین نیز یک ضدعفونیکننده قوی است که اغلب در محیطهای پزشکی برای پیشگیری از عفونت زخم مورد استفاده قرار میگیرد. این ماده در مقایسه با بتادین، تحریک کمتری برای پوست ایجاد میکند و اثر ضدباکتریایی آن نیز ماندگارتر است.
۴. سرم شستشو (نرمال سالین)
سرم نمکی یا نرمال سالین (NaCl 0.9%) یکی از بهترین گزینهها برای شستشوی زخم است، این محلول هیچ گونه آسیبی به بافت زخم نمی رساند و کاملا آلودگیها را از بین میبرد. این محلول برای زخمهای حساس و عمیق توصیه میشود.
۵. محلول پراکسید هیدروژن (آب اکسیژنه)
آب اکسیژنه، با وجود خواص ضد میکروبی خود، به دلیل احتمال آسیب به بافتهای سالم، باید با دقت و فقط در موارد ضروری مورد استفاده قرار گیرد. برای کاهش خطر، توصیه میشود که پیش از مصرف، آن را با آب رقیق کنید.
۶. اسپریهای آنتیسپتیک مخصوص زخم
برخی از اسپریهای آنتیسپتیک حاوی ترکیباتی مانند نقره کلوئیدی، اکتنیسیدین یا پلیهگزانید هستند که برای جلوگیری از عفونت زخمهای مزمن و حاد مناسباند.
7. محلول های ضد عفونی کننده زخم
محلول های ضد عفونی کننده زخم با از بین بردن طیف گستردهای از باکتریها و قارچها، به بهبود سریعتر زخم و جلوگیری از گسترش عفونت کمک میکند.یکی از محصولات پرطرفدار، محلول ضد عفونی کننده زخم کلینا با فرمولاسیون خاص خود، به عنوان یک ضدعفونی کننده موضعی قوی، در درمان انواع زخمها از جمله زخمهای عفونی، عفونتهای استخوانی و عفونتهای عمقی زخمهای زیرجلدی کاربرد دارد.
نحوه صحیح ضد عفونی کردن زخم
- قبل از تماس با زخم، دستان خود را با آب و صابون بشویید یا از دستکش استریل استفاده کنید.
- با استفاده از سرم شستشو یا آب و صابون ملایم، زخم را از آلودگیها پاک کنید.
- بسته به نوع زخم، از محلولهای مناسب مانند بتادین، کلرهگزیدین یا سرم شستشو استفاده کنید.
- بعد از ضد عفونی کردن، زخم را به آرامی با یک گاز استریل خشک کنید.
- برای محافظت از زخم، از پانسمان مناسب استفاده کنید. پانسمانهای مدرن مانند پانسمان نقره یا هیدروکلوئیدی میتوانند بهبود زخم را تسریع کنند.
آیا استفاده از مواد ضدعفونی کننده روی زخمهای باز بیخطر است؟
سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) برخی از مواد ضدعفونی کننده را برای استفاده روی زخمهای باز بیخطر میداند، در حالی که مواد تشکیل دهنده برخی دیگر از گزینههای بدون نسخه را بالقوه ناامن در نظر میگیرد. FDA لیستی از ۲۴ ماده ضدعفونی کننده بالقوه مضر تهیه کرده است که باید از آنها آگاه باشید. با این حال، فقط یکی از آنها هنوز به عنوان یک ماده فعال در ضدعفونی کنندههای بهداشتی امروزی به بازار عرضه میشود. در حال حاضر، FDA تریکلوزان را برای استفاده بالقوه ناامن میداند.
اگرچه دانشمندان صریحاً ثابت نکردهاند که این مواد باعث آسیب میشوند، شواهد محدودی برای حمایت از استفاده آنها وجود دارد و اثرات طولانی مدت آنها هنوز ناشناخته است.
تحقیقات سال ۲۰۲۲ نشان میدهد که حتی ضدعفونی کنندههایی که بیخطر در نظر گرفته میشوند، مانند الکل ایزوپروپیل، با استفاده مکرر، میتوانند باعث سمیت سلولی در زخم شوند، به این معنی که میتوانند سلولهای سالم را تخریب کرده و در واقع بهبود را کند کنند. به دلیل قدرت بالای آنها، متخصصان فقط استفاده از مواد ضدعفونی کننده را در صورت لزوم یا زمانی که خطر واقعی عفونت وجود دارد، توصیه میکنند.
نکات مهم برای پیشگیری از عفونت زخم
- از دست زدن به زخم با دستهای آلوده خودداری کنید.
- پانسمان را به طور منظم تعویض کنید.
- در صورت مشاهده علائم عفونت، به پزشک مراجعه کنید.
- از ضد عفونیکنندههای الکلی روی زخمهای باز استفاده نکنید، زیرا باعث تحریک و سوزش زخم میشود.
- تغذیه مناسب، از جمله مصرف ویتامین C و پروتئین، به تسریع فرآیند بهبود زخم کمک میکند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
از ضدعفونیکنندهها برای زخمهای عمیق یا جدیتر، از جمله موارد زیر، نباید استفاده کرد:
- سوختگیها یا زخمهای عمیق، با عمق بیش از حدود نیم سانتیمتر
- زخمها یا سوختگیهای بزرگ (یعنی مواردی که ممکن است نیاز به بخیه داشته باشند)
- زخمهایی که خونریزی بیش از حد دارند یا پس از حدود ۵ دقیقه فشار، خونریزی آنها متوقف نمیشود.
- هر شرایطی که در آن یک جسم خارجی، به ویژه زنگزده، در پوست گیر کرده باشد.
- هر زخمی که نشانههای عفونت جدی داشته باشد (به عنوان مثال، قرمزی، درد یا چرک)
- گاز گرفتگی یا خراشیدگی حیوانات
- زخمهای چشم
کدام ضدعفونیکنندههای بدون نسخه برای زخمهای باز بهترین هستند؟
همه انواع ضدعفونیکنندهها برای ضدعفونی کردن پوست کاربرد دارند. با این حال، چند مورد وجود دارد که هم مورد تایید FDA هستند و هم به طور خاص برای درمان زخمهای باز فرموله شدهاند، از جمله:
- بیگوانیدها: این دسته شامل کلرهگزیدین (مانند کورسودیل، کووونیا، درمول و غیره) میشود. میتوانید این محصولات را بدون نسخه تهیه کنید و از آنها برای جلوگیری از عفونت زخمهای باز استفاده کنید. این مواد بیش از ۳۰ سال است که در محیطهای بالینی مورد استفاده قرار میگیرند و اغلب در مایعهای شستشوی دست پزشکی، برای تمیز کردن زخم یا برای آمادهسازی پوست قبل از جراحی استفاده میشوند.
- پراکسیدها: این مواد ضدعفونیکنندههای ملایمی مانند پراکسید هیدروژن هستند و میتوانند برای جلوگیری از عفونت خراشیدگیهای جزئی، سوختگیها و بریدگیها استفاده شوند. آنها گاهی اوقات به عنوان دهانشویه برای درمان مشکلاتی مانند تبخال نیز استفاده میشوند. با این حال، برای زخمهای عمیقتر کافی نیستند.
- ید ترکیب شده با پوویدون (مانند بتادین): این ماده به عنوان یکی از مؤثرترین ضدعفونیکنندهها برای کاهش خطر عفونت برای بیش از یک قرن شناخته شده است. این ماده دارای اثر ضد میکروبی قوی و سمیت کم است و به خوبی برای ضدعفونی کردن اکثر زخمهای خفیف تا متوسط عمل میکند.
چگونه یک زخم باز را سریعتر درمان کنیم؟
برای درمان و بهبود هرچه سریعتر زخم باز، این کارها را انجام دهید:
- با صابون ضد باکتری دستهای خود را بشویید یا از دستکشهای تمیز و یکبار مصرف استفاده کنید.
- زخم را با آب تمیز یا محلول آب و نمک بشویید تا هرگونه آلودگی و ذرات خارجی از آن پاک شود.
- زخم را با آب و صابون ضد باکتری ملایم تمیز کنید. در صورت لزوم، از موچین برای برداشتن هرگونه ذرات باقیمانده استفاده کنید.
- برای زخمهای خفیف، آب و صابون ممکن است برای ضد عفونی کردن محل کافی باشد. اگر از محلول ضد عفونی کننده استفاده میکنید، از یک پد پنبهای تمیز یا گاز زخم برای تمیز کردن ملایم ناحیه اطراف زخم استفاده کنید. نیازی نیست محلول را مستقیماً روی زخم بمالید، مگر اینکه پزشک دستور داده باشد.
- برای پوشاندن و محافظت از زخم، پماد بزنید. میتوانید از یک کرم آنتیبیوتیک مانند نئوسپورین برای عملکرد ضد باکتریایی بیشتر استفاده کنید، اما وازلین یا سایر محصولات مبتنی بر ژله نفتی نیز به محافظت از محل کمک میکنند.
- برای جلوگیری از ورود میکروبها، زخم را با یک باند چسبی یا پانسمان و چسب بپوشانید. به یاد داشته باشید که زخمهای عمیقتر ممکن است نیاز به بخیه داشته باشند. اگر زخم عفونی شده یا به نظر میرسد که عفونی شده است (یعنی متورم است)، از استفاده از باند خودداری کنید تا بتواند نفس بکشد.
- طبق توصیه مراکز کنترل و پیشگیری از بیماریها (CDC)، این مراحل را حداقل یک بار در روز تکرار کنید. هر بار، علائم عفونت، از جمله قرمزی، تورم یا تحریک را بررسی کنید. برای بهبود زخم و جلوگیری از ایجاد جای زخم، از کندن هرگونه دلمه خودداری کنید.
بهترین محصولات ضد عفونیکننده زخم را از ما بخرید!
اکنون که با بهترین ضد عفونیکنندههای زخم آشنا شدید، وقت آن است که محصول مناسب را انتخاب کنید. در فروشگاه وان طب، انواع محلولهای ضد عفونی کننده و پانسمانهای بند آورنده خون و استریل با بهترین قیمت و کیفیت تضمینشده در دسترس شما هستند.