درد گردن میتواند دلایل مختلفی داشته باشد، اما اغلب به افزایش سن مربوط میشود. مانند سایر قسمتهای بدن، دیسکها و مفاصل گردن (ستون فقرات گردنی) با افزایش سن به تدریج تحلیل میروند. اسپوندیلوز سرویکال، که معمولاً آرتروز گردن نامیده میشود، اصطلاح پزشکی برای این تغییرات مرتبط با سن و سایش است که با گذشت زمان رخ میدهد. آرتزوز گزدن بسیار شایع است. بیش از ۸۵ درصد افراد بالای ۶۰ سال تحت تأثیر آن قرار دارند. این بیماری اغلب باعث درد و سفتی در گردن میشود. اگرچه بسیاری از افراد مبتلا به اسپوندیلوز سرویکال هیچ علامت قابل توجهی را تجربه نمیکنند. در بیشتر موارد، آرتروز گردن به خوبی به درمان محافظهکارانه پاسخ میدهد که شامل دارو و فیزیوتراپی است.
آرتروز گردن چیست؟
ستون فقرات انسان، ستونی استوار از قطعات استخوانی به نام مهره است که بر روی یکدیگر قرار گرفتهاند. بین این مهرهها، دیسکهایی ژلهایمانند قرار دارند که به عنوان بالشتک عمل کرده و از مفاصل محافظت میکنند. بخش بالایی این ستون، گردن نام دارد و آرتروز گردن، بیماریای است که به طور مستقیم بر مهرههای گردنی تأثیر میگذارد. در این بیماری، مفاصل، دیسکها و بافت استخوانی مهرههای گردنی به تدریج دچار سایش و فرسودگی شده و ساختار خود را از دست میدهند. این وضعیت میتواند منجر به بروز طیف وسیعی از مشکلات شود که در ادامه به برخی از آنها اشاره خواهیم کرد.
علائم آرتروز گردن
در اکثر افراد، اسپوندیلوز سرویکال هیچ علامتی ایجاد نمیکند. هنگامی که علائم ظاهر میشوند، معمولاً شامل درد و سفتی در گردن میشوند. این درد میتواند از خفیف تا شدید متغیر باشد. گاهی اوقات با نگاه کردن به بالا یا پایین برای مدت طولانی1 یا با فعالیتهایی که در آن گردن برای مدت طولانی در یک وضعیت ثابت نگه داشته میشود، مانند رانندگی یا خواندن کتاب که تشدید میشود. درد معمولاً با استراحت یا دراز کشیدن بهبود مییابد.
علائم دیگر ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- درد و سفتی در گردن
- سردرد
- صدای ساییدن یا ترکیدن یا احساس آن هنگام چرخاندن گردن
- مشکل در راه رفتن، از دست دادن تعادل یا ضعف در دستها یا پاها
- اسپاسم عضلانی در گردن و شانهها
- مشکل در خوابیدن
- درد تیر کشنده به بازو
- ضعف در دست ها
- از دست دادن کنترل مثانه یا روده
فردی که دچار آرتروز پیشرفته است ممکن است علائم ثانویه را تجربه کند:
- رادیکولوپاتی: بخشی از نخاع تحت فشار قرار می گیرد و باعث درد و بی حسی در اندام ها می شود.
- میلوپاتی: فشردگی طولانی مدت نواحی نخاع باعث درد و ضعف در ناحیه آسیب دیده می شود
علت آرتزوز گردن
آتروز گردن ناشی از تغییرات تخریبی است که با افزایش سن در ستون فقرات رخ میدهد. این تغییرات طبیعی هستند و در همه افراد رخ میدهند. در واقع، تقریباً نیمی از افراد میانسال و مسنتر دیسکهای فرسودهای دارند که باعث ایجاد علائم دردناک نمیشوند. با افزایش سن دیسکهای ستون فقرات، ارتفاع خود را از دست میدهند و شروع به برآمدگی میکنند. آنها همچنین محتوای آب خود را از دست میدهند، شروع به خشک شدن و ضعیف شدن میکنند. این مشکل باعث نشست یا فروپاشی فضاهای دیسک و از دست دادن ارتفاع فضای دیسک میشود. در نهایت، خواص بالشتکی دیسکها شروع به کاهش میکند. با افزایش فشار بر مفاصل فاست، آنها نیز شروع به تخریب و ایجاد آرتروز میکنند، مشابه آنچه ممکن است در مفصل ران یا زانو رخ دهد. غضروف مفصلی صاف و لغزندهای که مفاصل را میپوشاند و از آنها محافظت میکند، ساییده میشود.
آناتومی گردن و ستون فقرات
ستون فقرات شما از 24 استخوان به نام مهره تشکیل شده است که روی هم قرار گرفتهاند. این استخوانها به هم متصل میشوند تا مجرایی ایجاد کنند که از نخاع محافظت میکند. هفت مهره کوچک که از قاعده جمجمه شروع میشوند و گردن را تشکیل میدهند، ستون فقرات گردنی را تشکیل میدهند. سایر قسمتهای ستون فقرات شما عبارتند از:
- نخاع و اعصاب: این کابلهای الکتریکی از طریق مجرای نخاعی عبور میکنند و پیامها را بین مغز و عضلات شما منتقل میکنند. ریشههای عصبی از طریق روزنههایی در مهرهها از نخاع منشعب میشوند.
- دیسکهای بین مهرهای: بین مهرههای شما دیسکهای بین مهرهای انعطافپذیری وجود دارد. آنها هنگام راه رفتن یا دویدن مانند ضربهگیر عمل میکنند.
دیسکهای بین مهرهای صاف و گرد هستند و حدود نیم اینچ ضخامت دارند. آنها از دو جزء تشکیل شدهاند:
- حلقه فیبری: این حلقه بیرونی سخت و انعطافپذیر دیسک است.
- هسته پالپوزوس: این مرکز نرم و ژلهای دیسک است.
فرق بین آرتروز و دیسک گردن چیست؟
هر دو بیماری آرتروز و دیسک گردن میتوانند درد و ناراحتی شدیدی را در ناحیه گردن ایجاد کنند، اما ریشه این دو مشکل کاملاً متفاوت است.
- دیسک گردن: زمانی که بالشتکهای طبیعی فرسوده میشوند بین مهرههای ستون فقرات، دیسکهایی وجود دارند که نقش بالشتک را ایفا میکنند. با گذشت زمان یا در اثر فشارهای ناگهانی، این دیسکها ممکن است دچار پارگی یا بیرونزدگی شوند. در این حالت، مواد درون دیسک به اعصاب اطراف فشار آورده و علائمی مانند درد تیرکشنده، بیحسی یا ضعف در دستها و شانهها را ایجاد میکنند.
- آرتروز گردن: ساییدگی و پارگی مفاصل گردن که در واقع، نوعی ساییدگی و پارگی است که در مفاصل گردن رخ میدهد. با افزایش سن یا در اثر استفاده بیش از حد از گردن، غضروفهای محافظ مفاصل تحلیل رفته و استخوانها به یکدیگر ساییده میشوند. این ساییدگی باعث ایجاد خارهای استخوانی شده و حرکت گردن را با مشکل مواجه میکند.
ارتباط بین آرتروز و دیسک گردن
جالب است بدانید که دیسک گردن میتواند یکی از عوامل ایجاد آرتروز باشد. زمانی که دیسک بین مهرهای آسیب میبیند، مهرهها مجبور میشوند که بیشتر به یکدیگر ساییده شوند و این ساییدگی میتواند منجر به آرتروز شود.
آزمایش ها و تشخیص آرتروز گردن
متخصصان مراقبت های بهداشتی ممکن است هنگام تشخیص آرتروز گردن، سابقه پزشکی را درخواست کنند. پزشک ممکن است از افراد بخواهد علائم خود را توصیف کنند، به عنوان مثال، زمانی که برای اولین بار متوجه بروز علائم می شوند. آنها همچنین ممکن است معاینات فیزیکی انجام دهند. این به تعیین شدت وضعیت فرد کمک می کند. پزشک ممکن است راه رفتن فرد را برای بررسی هرگونه علائم رادیکولوپاتی بررسی کند. اگر فرد علائم پیشرفتهای داشته باشد، ممکن است آزمایشهای تصویربرداری برای تعیین محل آرتروز در گردن ضروری باشد، از جمله:
- اشعه ایکس ستون فقرات
- سی تی اسکن
- ام آر آی
- میلوگرافی، که نشان دهنده تخریب دیسک است
- الکترومیوگرافی، که نشان دهنده عملکرد خوب اعصاب فرد است
در برخی موارد، پزشک شما ممکن است آزمایش خون را برای تعیین وجود فاکتور روماتوئید یا هر آنتیبادی دیگری که نشان دهنده آرتریت التهابی است تجویز کند.
درمان آرتروز گردن
- درمان غیر جراحی
در اکثر موارد، درمان اسپوندیلوز سرویکال غیر جراحی است. گزینههای درمان غیر جراحی شامل موارد زیر است:
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی معمولاً اولین درمان غیر جراحی است که پزشک شما توصیه میکند. تمرینات خاص میتوانند به تسکین درد و همچنین تقویت و کشش عضلات ضعیف یا کشیده شده کمک کنند. در برخی موارد، فیزیوتراپی ممکن است شامل درمان وضعیت بدن یا استفاده از کشش برای کشش ملایم مفاصل و عضلات گردن باشد. برنامههای فیزیوتراپی از نظر مدت زمان متفاوت است، اما معمولاً از 6 تا 8 هفته طول میکشد. معمولاً جلسات 2 تا 3 بار در هفته برنامهریزی میشوند.
داروها
در مرحله اول درمان، پزشک ممکن است چندین دارو را برای استفاده همزمان برای درمان هم درد و هم التهاب تجویز کند. داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن اغلب همراه با استامینوفن تجویز میشوند و به عنوان داروهای خط اول برای درد گردن در نظر گرفته میشوند. آنها هم درد و هم تورم را تسکین میدهند و ممکن است بسته به علائم خاص شما برای چندین هفته تجویز شوند. سایر انواع داروهای مسکن را میتوان در صورت وجود منع مصرف جدی برای NSAIDs یا در صورتی که درد شما به خوبی کنترل نشود، در نظر گرفت.
کورتیکواستروئیدهای خوراکی
یک دوره کوتاه از کورتیکواستروئیدهای خوراکی میتواند با کاهش التهاب به تسکین درد کمک کند.
شلکنندههای عضلانی
داروهایی مانند سیکلوبنزاپرین یا کاریزوپرودل را میتوان برای درمان اسپاسمهای عضلانی دردناک استفاده کرد.
گردنبند نرم سرویکال
این یک حلقه بالشتکدار است که دور گردن میپیچد و با چسبهای قلابدار در جای خود نگه داشته میشود. پزشک ممکن است به شما توصیه کند که برای محدود کردن حرکت گردن و اجازه دادن به استراحت عضلات گردن، از یک گردنبند نرم سرویکال استفاده کنید. گردنبند نرم فقط باید برای مدت کوتاهی پوشیده شود زیرا پوشیدن طولانی مدت ممکن است قدرت عضلات گردن را کاهش دهد.
یخ، گرما و سایر روشها
پزشک ممکن است استفاده دقیق از یخ، گرما، ماساژ و سایر روشهای درمانی موضعی را برای کمک به تسکین علائم توصیه کند.
تزریق های مبتنی بر استروئید
بسیاری از بیماران تسکین درد کوتاهمدت را از تزریقهای استروئیدی مییابند. رایجترین روشها برای درد گردن عبارتند از:
بلاک مفصل فاست گردنی
در این روش، استروئید و داروی بیحسی به داخل کپسول مفصل فاست تزریق میشود. مفاصل فاست در پشت گردن قرار دارند و ثبات و حرکت را فراهم میکنند. این مفاصل میتوانند دچار تغییرات آرتروز شوند که ممکن است به درد گردن کمک کند.
بلاک شاخه داخلی و تخریب با فرکانس رادیویی
این روش در برخی موارد درد مزمن گردن استفاده میشود. این روش هم برای تشخیص و هم برای درمان مفصل دردناک قابل استفاده است. در قسمت تشخیص این روش، عصب تامین کننده مفصل فاست با یک داروی بیحسی موضعی مسدود میشود. اگر درد شما تسکین یافت، پزشک شما ممکن است منبع درد گردن شما را مشخص کرده باشد. گزینه مرحله بعدی ممکن است مسدود کردن دائمی درد باشد. این کار با آسیب رساندن به اعصابی که مفصل را با تکنیک سوزاندن تامین میکنند انجام میشود. روشی به نام تخریب با فرکانس رادیویی. تسکین درد ناشی از تخریب معمولاً چندین ماه طول میکشد. با این حال، اگر عصب دوباره رشد کند، درد میتواند بازگردد.
- درمان جراحی
جراحی معمولاً برای اسپوندیلوز سرویکال و درد گردن توصیه نمیشود مگر اینکه پزشک شما تشخیص دهد که:
یک عصب نخاعی توسط یک دیسک بیرون زده یا استخوان (رادیکولوپاتی سرویکال) تحت فشار قرار گرفته است، یا نخاع شما فشرده شده است (میلوپاتی اسپوندیلوتیک سرویکال) بیمارانی که علائم عصبی پیشروندهای مانند ضعف بازو، بیحسی، بیثباتی هنگام راه رفتن یا افتادن دارند، بیشتر احتمال دارد که از جراحی بهرهمند شوند. گاهی اوقات، اگر درد شدید گردن (بدون فشردگی عصب) دارید که با درمانهای غیر جراحی تسکین نیافته است، ممکن است جراحی توصیه شود. با این حال، برخی از بیماران مبتلا به درد شدید گردن ممکن است کاندیدای جراحی نباشند. این ممکن است به دلیل گستردگی آرتروز آنها، مشکلات پزشکی دیگر یا سایر علل درد آنها مانند فیبرومیالژیا باشد.
درمان خانگی آرتروز گردن
- ورزش
آرتروز، اگرچه ممکن است تحرک را برایتان دشوار کند، اما بیتحرکی به نفعتان نخواهد بود. فعالیت بدنی نه تنها به پیشرفت آرتروز دامن نمیزند، بلکه میتواند تورم مفاصل را کاهش داده و درد را تسکین دهد. قبل از شروع هر برنامه ورزشی، حتما با پزشک یا فیزیوتراپ مشورت کنید. آنها با توجه به شرایط خاص شما، برنامهای مناسب و ایمن طراحی خواهند کرد. این برنامه معمولاً بر روی سه محور زیر تمرکز دارد:
- ورزشهای هوازی: فعالیتهایی مانند پیادهروی یا شنا، قلب شما را قوی نگه میدارند و به بهبود گردش خون کمک میکنند.
- تمرینات قدرتی: تقویت عضلات اطراف مفصل، از مفاصل شما محافظت کرده و پایداری آنها را افزایش میدهد.
- تمرینات کششی: افزایش دامنه حرکتی مفاصل، انعطافپذیری شما را بهبود بخشیده و از آسیب دیدگی جلوگیری میکند.
- روغن اسطوخودوس
درد گردن را با روشی طبیعی و موثر تسکین دهید. ماساژ ملایم با روغن اسطوخودوس پس از یک حمام گرم، میتواند عضلات گردن را شل کرده و درد را کاهش دهد. برای کسب بهترین نتیجه، این عمل را به مدت 10 دقیقه و به صورت روزانه تکرار کنید.
- ماساژ
ماساژ، ریشه در اعماق تاریخ دارد و به عنوان یکی از قدیمیترین روشهای تسکین درد شناخته میشود. امروزه، علم نوین نیز بر تأثیر مثبت ماساژ بر کاهش درد تأکید دارد. با این حال، تنوع بالای تکنیکهای ماساژ ایجاب میکند که پیش از تجربه این روش درمانی، حتماً با پزشک خود مشورت کنید.
پیشگیری از آرتروز گردن
- تشک و بالش استاندارد
انتخاب بالش مناسب، گامی اساسی در جهت داشتن خوابی راحت و بدون درد است. بالشی که از انحنای طبیعی گردن شما حمایت میکند، میتواند به کاهش درد و سفتی در این ناحیه کمک شایانی کند. همچنین، قرار دادن یک بالش کوچک زیر شانهها هنگام خوابیدن به پهلو یا پشت، میتواند فشار وارده بر گردن را کاهش دهد.
- شیوه کار و تنظیم موقعیت
شیوه کار با رایانه و تلفن همراه تأثیر مستقیمی بر سلامت گردن دارد. خم شدن مداوم به سمت پایین برای نگاه کردن به صفحه نمایش، میتواند به تدریج به گردن آسیب برساند. برای جلوگیری از این مشکل، سعی کنید ایستگاه کاری خود را طوری تنظیم کنید که صفحه نمایش در سطح چشم شما قرار گیرد. همچنین، هر از گاهی از جای خود بلند شوید و چند حرکت کششی انجام دهید.
- اجتناب از قرار گرفتن در معرض لرزش شدید
قرار گرفتن طولانی مدت در معرض لرزشهای شدید، میتواند به بافتهای نرم گردن آسیب رسانده و خطر ابتلا به آرتروز را افزایش دهد. اگر در محیطی کار میکنید که با لرزشهای زیادی همراه است، بهتر است از تجهیزات محافظتی مناسب استفاده کنید و در صورت امکان، روشهای کاری خود را تغییر دهید.