زونا یک عفونت ویروسی است که باعث ایجاد بثورات دردناک میشود. زونا میتواند در هر جای بدن رخ دهد. معمولاً به صورت یک نوار منفرد از تاولها دیده میشود که دور سمت چپ یا راست تنه شما میپیچد. زونا توسط ویروس واریسلا زوستر ایجاد میشود، همان ویروسی که باعث آبله مرغان میشود. بعد از اینکه آبله مرغان داشتید، این ویروس برای بقیه عمرتان در بدن شما باقی میماند. سالها بعد، این ویروس ممکن است به عنوان زونا دوباره فعال شود. زونا تهدید کننده زندگی نیست. اما میتواند بسیار دردناک باشد. واکسنها میتوانند به کاهش خطر ابتلا به زونا کمک کنند. درمان زودهنگام ممکن است عفونت زونا را کوتاهتر کرده و احتمال عوارض جانبی را کاهش دهد. شایعترین عارضه، نورالژی پس از هرپسی است. این یک بیماری دردناک است که باعث میشود درد زونا برای مدت طولانی پس از پاک شدن تاولهای شما ادامه یابد.
بیماری زونا چیست؟
زونا عفونت ویروسی است که زونا به انگلیسی با نام Herpes zoster یا Shingles شناخته میشود. باعث بروز بثورات دردناک یا تاولهایی روی پوست میشود. این بیماری توسط ویروس واریسلا زوستر ایجاد میشود، همان ویروسی که باعث آبلهمرغان میشود. بثورات اغلب به صورت نواری از بثورات یا تاولها در یک ناحیه از بدن شما ظاهر میشوند.
زونا از کجا میآید؟
هنگامی که در کودکی به آبلهمرغان مبتلا میشوید، بدن شما با ویروس واریسلا زوستر مبارزه میکند و علائم فیزیکی آبلهمرغان از بین میرود، اما ویروس همیشه در بدن شما باقی میماند. در بزرگسالی، گاهی اوقات این ویروس دوباره فعال میشود. این بار، ویروس واریسلا زوستر به شکل زونا ظاهر میشود.
علائم زونا چیست؟
علائم اولیه زونا ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تب
- لرز
- سردرد
- احساس خستگی
- حساسیت به نور
- حساسیت به لمس
- ناراحتی معده
سایر علائم و نشانههایی که چند روز پس از علائم اولیه ظاهر میشوند عبارتند از:
- احساس خارش، سوزن سوزن شدن یا سوزش در ناحیهای از پوست شما.
- قرمزی روی پوست شما در ناحیه آسیب دیده.
- بثورات برجسته در ناحیه کوچکی از پوست شما.
- تاولهای پر از مایع که باز میشوند و سپس پوسته میبندند.
- درد خفیف تا شدید در ناحیه آسیب دیده پوست.
علائم زونا معمولاً فقط یک بخش کوچک از یک طرف بدن شما را تحت تاثیر قرار می دهد.
عوارض زونا چیست؟
عوارض ناشی از زونا میتواند شامل موارد زیر باشد:
- نورالژی پس از هرپسی: برای برخی افراد، درد زونا مدتها پس از بهبود تاولها ادامه مییابد. این وضعیت به عنوان نورالژی پس از هرپسی شناخته میشود. زمانی رخ میدهد که اعصاب آسیب دیده پیامهای درد گیجکننده و اغراقآمیز را از پوست شما به مغز شما ارسال میکنند.
- از دست دادن بینایی: در یا اطراف چشم (زونا چشمی) میتواند باعث عفونتهای دردناک چشم شود که ممکن است منجر به از دست دادن بینایی شود.
- مشکلات عصبی: ممکن است باعث التهاب مغز (انسفالیت)، فلج صورت یا مشکلاتی در شنوایی یا تعادل شود.
- عفونتهای پوستی: اگر تاولهای زونا به درستی درمان نشوند، ممکن است عفونتهای باکتریایی پوست ایجاد شوند.
- آسیب به اعضای داخلی: در افراد مسن یا کسانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، میتواند به اعضای داخلی مانند ریهها یا مغز گسترش یابد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورت مشکوک بودن به زونا، به ویژه در شرایط زیر، در اسرع وقت با پزشک خود تماس بگیرید:
- درد و بثورات در نزدیکی چشم رخ دهد. اگر این عفونت درمان نشود، ممکن است منجر به آسیب دائمی چشم شود.
- سن شما 50 سال یا بیشتر است. افزایش سن خطر عوارض را افزایش میدهد.
- شما یا یکی از اعضای خانواده شما سیستم ایمنی ضعیفی دارید. این ممکن است به دلیل سرطان، داروها یا بیماری مزمن باشد.
- بثورات گسترده و دردناک است.
چه کسانی بیشتر در معرض خطر ابتلا به زونا هستند؟
افرادی که سابقه آبله مرغان داشتهاند و احتمال ابتلا به زونا در آنها بیشتر است عبارتند از:
- افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند (مانند افراد مبتلا به سرطان، HIV، گیرندگان پیوند عضو یا افرادی که تحت شیمی درمانی هستند)
- افراد بالای ۵۰ سال
- افرادی که بیمار بودهاند
- افرادی که دچار آسیب دیدگی شدهاند
- افرادی که تحت استرس هستند
ویروس آبله مرغان پس از ابتلا به آبله مرغان بدن شما را ترک نمیکند. در عوض، ویروس در بخشی از ریشه عصب نخاعی به نام گانگلیون ریشه پشتی باقی میماند. برای اکثر افراد، ویروس در آنجا به طور خاموش باقی میماند و مشکلی ایجاد نمیکند. محققان همیشه مطمئن نیستند که چرا ویروس دوباره فعال میشود، اما این معمولاً در مواقع استرس رخ میدهد.
آیا میتوان بیش از یک بار به زونا مبتلا شد؟
بله، میتوانید بیش از یک بار مبتلا شوید. یکی از بزرگترین افسانهها در مورد زونا این است که فقط یک بار میتواند اتفاق بیفتد. این درست نیست. شما می توانید بیش از یک قسمت داشته باشید. اگر دوباره به زونا مبتلا شوید، معمولاً بثورات در همان مکان ظاهر نمیشوند.
آیا زونا مسری است؟
کسی که به زونا مبتلا است نمیتواند زونا را به شخص دیگری منتقل کند، اما میتواند آبلهمرغان را منتقل کند. ویروس واریسلا زوستر از طریق تماس مستقیم پوست با پوست با مایعی که از تاولها خارج میشود، منتقل میشود. زونا به ندرت از طریق تنفس ویروس واریسلا زوستر مانند انتقال ویروسهای هوابرد منتقل میشود. اگر بثورات شما در مرحله تاول است، از افرادی که قبلاً آبلهمرغان نداشتهاند یا واکسن آبلهمرغان را دریافت نکردهاند، دور بمانید و بثورات خود را بپوشانید.
مدت زمان شیوع زونا چقدر است؟
از زمانی که شروع به احساس علائم میکنید تا زمانی که بثورات کاملاً از بین میروند، ممکن است سه تا پنج هفته طول بکشد. ابتدا، چند روز قبل از ظاهر شدن بثورات، ممکن است در ناحیهای از پوست خود احساس درد کنید. این درد به صورت خارش، سوزش، ضربان یا تیراندازی توصیف میشود. این معمولاً قبل از ظهور بثورات اتفاق میافتد.
سپس، بثورات برجسته به صورت یک نوار یا لکه ظاهر میشود، معمولاً در یک طرف بدن شما. بثورات معمولاً در اطراف کمر یا در یک طرف صورت، گردن یا تنه (قفسه سینه، شکم و کمر) ظاهر میشوند، اما همیشه اینطور نیست. میتواند در نواحی دیگر از جمله بازوها و پاها نیز رخ دهد. در عرض سه تا چهار روز، بثورات به تاولهای قرمز، پر از مایع، دردناک و باز تبدیل میشود. معمولاً این تاولها در حدود ۱۰ روز شروع به خشک شدن و پوسته پوسته شدن میکنند و پوستهها حدود دو تا سه هفته بعد پاک میشوند.
آیا همیشه در صورت ابتلا به زونا، بثورات معمولی را تجربه میکنیم؟
گاهی اوقات، برخی افراد بثورات ندارند. اگر هر یک از علائم دیگر را دارید (حتی بدون بثورات)، هر چه زودتر به پزشک خود مراجعه کنید. درمانهای موثری وجود دارد که میتوانید در مراحل اولیه زونا مصرف کنید. حتی اگر به زونا مبتلا نیستید، مراجعه به پزشک به شما کمک میکند تا بیماری خود را تشخیص و درمان کنید.
زونا چقدر شایع است؟
سالانه حدود 1 میلیون مورد زونا در ایالات متحده تشخیص داده میشود. خطر ابتلا به زونا با افزایش سن افزایش مییابد و حدود نیمی از موارد در افراد بالای 50 سال رخ میدهد. زونا در حدود 10٪ از افرادی که قبلاً در زندگی خود به آبلهمرغان مبتلا شدهاند، ایجاد میشود.
چگونه زونا تشخیص داده میشود؟
زونا را میتوان با توجه به نحوه توزیع بثورات بر روی بدن تشخیص داد. تاولهای بثورات زونا معمولاً در یک نوار در یک طرف بدن ظاهر میشوند. زونا همچنین ممکن است در آزمایشگاه با استفاده از تراشیدن یا سواب مایع از تاولها تشخیص داده شود.
درمان زونا چگونه است؟
هیچ درمان قطعی برای از بین بردن ویروس وجود ندارد، اما میتوان با درمانهای مناسب علائم را کنترل کرد و عوارض را کاهش داد.
درمان دارویی
- داروهای ضدویروسی: داروهایی مانند آسیکلوویر، والاسیکلوویر یا فامسیکلوویر میتوانند تکثیر ویروس را کاهش دهند.
- داروهای مسکن: برای کاهش درد میتوان از داروهای ضدالتهاب مانند ایبوپروفن یا مسکنهای قویتر استفاده کرد.
- کرمها و لوسیونها: محصولات موضعی مانند کرمهای کالامین یا لیدوکائین میتوانند خارش و درد را کاهش دهند.
- داروهای ضدافسردگی یا ضدتشنج: در مواردی که درد شدید و مزمن باشد، این داروها تجویز میشوند.
درمانهای خانگی
- کمپرس سرد: استفاده از پارچه مرطوب و خنک میتواند خارش و التهاب را کاهش دهد.
- حمام با جو دوسر یا آب ولرم: به تسکین پوست کمک میکند.
- پوشیدن لباسهای نرم و نخی: از تحریک پوست جلوگیری میکند.
واکسیناسیون
واکسن زونا (Shingrix) میتواند از بروز این بیماری جلوگیری کند و باعث پیشگیری بیماری زونا شود یا شدت آن را کاهش دهد. این واکسن برای افراد بالای 50 سال توصیه میشود.
سایر داروها و پانسمان ها
- پانسمان فارم اکتیو ژل در درمان زونا
پانسمان فارم اکتیو ژل به عنوان یکی از بهترین گزینهها برای تسکین زخمهای زونا شناخته میشود. این محصول با ایجاد یک محیط مرطوب و عاری از عفونت، به تسریع روند بهبود پوست کمک میکند. وجود ترکیبات هیدروژلی در این پانسمان باعث کاهش درد، جلوگیری از خشکی زخم و حفظ رطوبت لازم برای بازسازی بافت آسیبدیده میشود.
- ژل اوزون ویتومیکس در درمان زونا
ژل اوزون ویتومیکس به لطف خاصیت ضدالتهابی و ضدعفونیکننده خود، یکی از مؤثرترین محصولات در مدیریت علائم است. این ژل با استفاده از خواص منحصر به فرد اوزون، ضمن تسریع در بهبود زخمها، از تکثیر باکتریها و عفونتهای ثانویه جلوگیری میکند. ویژگی آنتیاکسیدانی این ژل نیز به ترمیم سلولهای آسیبدیده کمک کرده و باعث کاهش التهاب و درد ناشی از زونا میشود. استفاده از ژل اوزون ویتومیکس میتواند به بهبود سریعتر و کاهش عوارض پوستی این بیماری کمک کند.
- پانسمان هیدروتک شفاف چسبدار هارتمن
پانسمان هیدروتک شفاف چسبدار هارتمن، با طراحی خاص خود، گزینهای مناسب برای درمان زخمهای زونا است. این پانسمان با حفظ رطوبت مناسب زخم، از خشکی و ترکخوردگی پوست جلوگیری کرده و درد بیمار را کاهش میدهد. شفافیت این پانسمان امکان بررسی وضعیت زخم بدون نیاز به تعویض مداوم را فراهم میکند، که این امر به کاهش تحریک پوست و ایجاد محیطی ایدهآل برای ترمیم سریعتر کمک میکند. استفاده از این محصول برای زخمهای زونا، راحتی و کارایی درمان را افزایش میدهد.